Jak oceniło NIK, minister energii, nie zważając na złożone wcześnie deklaracje, nie zapobiegł skokowemu wzrostowi cen energii elektrycznej, pomimo konsekwentnej polityki Unii Europejskiej ograniczania emisji CO2 i świadomości jej skutków dla polskiej energetyki.
W komunikacje zostało zawarte, że mimo funkcjonowania w urzędach ministra właściwego do spraw energii komórek odpowiedzialnych za przygotowywanie rozwiązań systemowych i prowadzenie analiz systemowych rynku energii elektrycznej nie było informacji świadczących o działaniach, których efektem byłoby gromadzenie wyników analiz, w tym dotyczących zjawisk kształtujących cenę energii elektrycznej w Polsce. Tym samym NIK oceniło jako nierzetelne nieprowadzenie w latach 2016–2020 cyklicznych analiz rynku energii. Według Najwyższej Izby Kontroli zaniechanie systematycznego monitorowania zdarzeń na rynku energii mogło przyczynić się do zbyt późnego podjęcia inicjatywy ustawodawczej odnośnie do ustawy o cenach energii elektrycznej.
PEP2040 zostało przyjęte po zakończeniu kontroli, dlatego NIK nie odniosło się do przyjętych w tym dokumencie rozwiązań dotyczących stabilizacji cen energii. Według Najwyższej Izby Kontroli konsekwentne stwarzanie warunków do ograniczenia wytwarzania energii ze źródeł wysokoemisyjnych pozwoli na stabilizację cen przy zapewnieniu bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej.
NIK wnioskuje do ministra klimatu i środowiska o dochowanie staranności przy tworzeniu aktów normatywnych, rzetelne opracowywanie rozwiązań ustawowych z uwzględnieniem szeroko rozumianych uzgodnień i konsultacji oraz skuteczne monitorowanie procesów rynkowych w obszarze cen energii elektrycznej.
Dodatkowo Najwyższa Izba Kontroli zawnioskowała do Prezesa URE o wprowadzenie zmian organizacyjnych i procedur umożliwiających sprawne zakończenie i bieżące prowadzenie analiz związanych z wykrywaniem nadużyć i manipulacji na hurtowym rynku energii.