W ramach Funduszu Sprawiedliwej Transformacji, Europejski Bank Inwestycyjny będzie finansować projekty którego największym beneficjentem powinny być węglowe regiony na terenie naszego kraju. Aż 1/5 budżetu mającego wynieść 40 mld euro ma trafić do Polski.
W ubiegłym tygodniu Komisja Europejska zaprezentowała projekt planu antykryzysowego o nazwie Next Generation EU, który ma pomóc Unii Europejskiej w wyjściu z kryzysu po pandemii koronawirusa. Jego budżet ma wynosić 750 mld euro, z czego 500 mld euro będzie udostępniane w formie dotacji, a 250 mln euro w formie pożyczek. Częścią projektu Next Generation EU ma być Fundusz Sprawiedliwej Transformacji, z którego finansowane mają być projekty wspierające zmiany gospodarcze w regionach, które do tej pory były uzależnione od działalności związanej z paliwami kopalnymi. Wcześniej Bruksela proponowała, aby budżet Funduszu wynosił 7,3 mld euro, ale w ubiegłym tygodniu zaproponowała jego podniesienie aż do 40 mld euro.
Wstępna propozycja KE, która jeszcze będzie podlegać negocjacjom pomiędzy poszczególnymi państwami Wspólnoty, zakłada, że największym beneficjentem Funduszu Sprawiedliwej Transformacji ma być Polska, która dostanie na transformację swoich regionów węglowych 8 mld euro. Po ogłoszeniu przez Brukselę planu Next Generation EU Europejski Bank Inwestycyjny zapowiedział wprowadzenie nowego mechanizmu finansowego dedykowanego inwestycjom realizowanym w ramach Funduszu Sprawiedliwej Transformacji.
W ramach nowego instrumentu EBI ma udostępnić w sumie 1,5 mld euro w formie dotacji oraz do 10 mld euro w postaci pożyczek. Bank zakłada, że przyczyni się to do zmobilizowania inwestycji sektora prywatnego wartych w sumie 25-30 mld euro, które wpisują się w cel neutralności klimatycznej Unii Europejskiej do 2050 roku i które wesprą regiony, których gospodarki mogą ucierpieć na wygaszaniu aktywności związanych choćby z zamykaniem kopalń.
Warunkiem przyznania finansowania z tego mechanizmu ma być realizacja określonych inwestycji na terenach objętych krajowymi planami sprawiedliwej transformacji, ale także niegenerowanie przez planowane inwestycje wystarczających zysków, aby można było uzyskać na nie w pełni komercyjne finansowanie. Propozycja nowego mechanizmu finansowego EBI ma teraz podlegać negocjacjom na forum Parlamentu Europejskiego oraz Rady. Pierwsze projekty mają zyskać finansowanie po jego zatwierdzeniu przez instytucje UE oraz po przyjęciu przez poszczególne państwa krajowych planów sprawiedliwej transformacji.
Europejski Bank Inwestycyjny wskazał pięć kluczowych obszarów, w które chce zaangażować swoje środki:
- Poprawa efektywności energetycznej, ma umożliwić realizację celów wyznaczonych w nowej unijnej dyrektywie o efektywności energetycznej.
- Inwestycje w odnawialne źródła energii i wsparcie realizacji celu przynajmniej 32-procentowego udziału OZE w unijnym miksie energetycznym w 2030 r.
- Budowa rozproszonej energetyki wspieranej przez technologie magazynowania energii oraz elektromobilność.
- Modernizacja sieci elektroenergetycznych, kluczowa w kontekście wzrostu znaczenia energetyki wiatrowej i słonecznej, a także zwiększenie możliwości transgranicznej wymiany energii.
- Zaangażowanie się EBI w projekty wspierające transformację energetyczną poza Unią Europejską.
Tylko w ciągu ostatnich pięciu lat unijny bank przeznaczył na inwestycje w efektywność energetyczną, odnawialne źródła energii oraz rozwój sieci finansowanie warte w sumie ponad 65 miliardów euro. W sumie w latach 2021-2030 unijny bank ma przeznaczyć na projekty związane z ochroną klimatu kwotę 1 bln euro.