W dniu 4 lipca 2016 r. w Ministerstwie Energii odbyła się konferencja „Rynek mocy – konsultacje rozwiązań funkcjonalnych”. W trakcie konferencji Minister Energii zapowiedział, że projekt ustawy o rynku mocy powstanie pod koniec 2016 r. Stworzenie rynku mocy ma zapewnić bezpieczeństwo energetyczne naszego kraju, a co się z tym wiąże ciągłość oraz niezawodność zasilania.
Rynek mocy jest odpowiedzią na sytuację, w jakiej znalazła się polska energetyka.Nowe moce wytwórcze (bloki węglowe) budowane są przez: spółkę należącą do grupy ENEA w Kozienicach (1 075 MW), spółki z grupy PGE w Opolu (1 800 MW) oraz Turowie (450 MW), spółki grupy Tauron w Jaworznie(910 MW). Ponadto blok o mocy 450 MW oraz 240 MWt powstaje na terenie obecnej elektrowni Stalowa Wola jako wspólna inwestycja Tauron Wytwarzanie i PGNiG Termika. Planowana jest także budowa elektrowni atomowej o mocy około 3 000 MW do 2035 r.
Planowany mechanizm ma nie tylko stworzyć zachętę do inwestowania w nowe moce wytwórcze, ale też wspierać wytwórców posiadających nierentowne jednostki wytwórcze, by nie wycofywali ich z użycia z powodów ekonomicznych. Stworzenie rynku mocy pozwoliłoby utrzymywać stan gotowości nierentownych jednostek – głównie elektrowni węglowych, których celem byłoby stabilizowanie dostaw energii z odnawialnych źródeł energii.
Wprowadzenie mechanizmu rynku mocy może się wiązać z koniecznością notyfikowania systemu wsparcia do Komisji Europejskiej. Wytyczne w sprawie pomocy państwa na ochronę środowiska i cele związane z energią w latach 2014-2020z 9 kwietnia 2014 r. zawierają określone zasady dotyczące oceny mechanizmów zapewniających zdolności wytwórcze. Zgodnie z wytycznymi Komisji Europejskiej pomoc powinna stanowić wynagrodzenie wyłącznie za usługę samej dostępności, tj. za zobowiązanie do gotowości dostarczania energii elektrycznej i przysługującej z tego tytułu rekompensaty. Każda pomoc wykraczająca poza powyższe ramy zostanie uznana za niedozwoloną.Komisja zastosowała już te zasady w odniesieniu do mechanizmów zapewniających utrzymanie i rozwój zdolności wytwórczych zgłoszonych przez Wielką Brytanię i Francję.
Zaproponowany przez Ministerstwo Energii mechanizm rynku mocy jest zbliżony do rozwiązań przyjętych w Wielkiej Brytanii. Komisja Europejska zaaprobowaław tym kraju rynek mocy jako dozwoloną pomoc publiczną dla energetyki (decyzja Komisji C [2014] 5083 z 23 lipca 2014 r. w sprawie SA.35980 [2014/N-2]). Przed uznaniem brytyjskiego rynku mocy za dozwoloną pomoc publiczną, Komisja Europejska wyrażała zastrzeżenia w zakresie założeń dotyczących udziału połączeń międzynarodowych w pokryciu obciążenia szczytowego systemu energetycznego. Rząd brytyjski zgodził się pod naciskiem Komisji na uwzględnienie dostaw z zagranicy w poszczególnych aukcjach.
W 2015 r. w innym kraju członkowskim Unii Europejskiej – Francji, wdrożono rynek mocy zainicjonowany ustawą NOME (NouvelleOrganistationdu Marche de l’Electricite). Przy wdrażaniu rynku mocy Francja nie notyfikowała ustawy do Komisji Europejskiej. W związku z tymw dniu 13 listopada 2015 r. Komisja wszczęła formalne postępowanie wyjaśniające w sprawie francuskiego ogólnopaństwowego mechanizmu zapewniającego zdolności wytwórcze (sprawa SA.39621) w kontekście zgodności z dozwoloną pomocą publiczną. Komisja wszczęła przedmiotowe badanie ze względu na obawy, że system wsparcia dotyczący mocy wytwórczych energii elektrycznej mogłyby zakłócić konkurencję i osłabić wewnętrzny rynek energii Unii Europejskiej.
Podobnie jak w przypadku Wielkiej Brytanii czy Francji Komisja Europejska będzie oceniać zgodność przyszłych polskich mechanizmów zapewniających zdolności wytwórcze z zasadami dozwolonej pomocy państwa.
W ramach pierwotnego rynku mocy odbywać się będą aukcje typu holenderskiego. Aukcja główna przeprowadzana będzie na cztery lata przed fizyczną dostawą energii. Natomiast aukcja dodatkowa przeprowadzana będzie na rok przed dostawą. Obrót zobowiązaniami mocowymi możliwy będzie też na rynku wtórnym (łącznie z tzw. realokacją wolumenów).
Po zakończeniu aukcji oferenci będą zawierać z Operatorem Systemu Przesyłowego („OSP”) umowę mocową. Na jej podstawie będą też musieli pozostawać w gotowości, by dostarczać moc w okresie zagrożenia ogłoszonym przez OSP. Umowy będą zawierane na okres roku dla istniejących bloków energetycznych, na okres 5 lat – dla bloków modernizowanych i na 15 lat – dla nowych bloków energetycznych.
Ministerstwo Energii przewiduje, że pod koniec 2017 r. ma być przeprowadzona pierwsza aukcja z dostawą od 2021 r.
Ze słów ministra Tchórzewskiego wynika, że Ministerstwo Energii liczy, że do 2021 r. powstanie dodatkowe ok. 10 GW nowych i zmodernizowanych jednostek wytwórczych, włącznie z blokami energetycznymi będącymi obecnie w budowie. Koszt wprowadzenia mechanizmu rynku mocy wstępnie szacowany jest na ok. 2-3 mld zł rocznie.
Weronika Pelc, Karol Czuryszkiewicz, praktyka doradztwa dla sektora energetycznego kancelarii Wardyński i Wspólnicy